2.1. Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính

1.1 Chương trình phòng chống bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp tính.

1.1.1 Sự nguy hại của nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính

Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính là một bệnh rất phổ biến ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, nhất là với các nước đang phát triển. Đây cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ.

Chương trình ARI là chương trình phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính ở trẻ em nhằm bảo vệ sức khỏe cho trẻ dưới 5 tuổi chống các bệnh cấp tính đường hô hấp, giảm tỉ lệ tử vong do viêm phổi.

1.1.2 Chương trình phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính

Chương trình ARI ở trung ương được thành lập từ năm 1993 gồm 2 mục đích: giảm tỉ lệ tử vong và giảm tỉ lệ mắc bệnh ở trẻ em.

1.2 Nguyên nhân

Do virut và vi khuẩn gây ra. Phần lớn là do virut vì đa số virut có ái lực với đường hô hấp, khả năng lây lan của virut dễ dàng, tỷ lệ người lành mang virut cao, khả năng miễn dịch đối với virut yếu, ngắn. Các virut thường gặp là virut hợp bào hô hấp, virut cúm, virut sởi,...

Vi khuẩn : ở các nước đang phát triển, vi khuẩn vẫn là nguyên nhân quan trọng gây nhiễm khuẩn hô hấp ở trẻ em. Các vi khuẩn thường gặp : liên cầu, tụ cầu, phế cầu,...

Các vi khuẩn và virut sống ở mũi, họng, gặp điều kiên thuận lợi sẽ gây bệnh.

* Yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của bệnh

- Do dinh dưỡng không tốt dẫn đến suy dinh dưỡng, sức đề kháng giảm.

- Tuổi và cân nặng : trẻ càng nhỏ càng dễ mắc bệnh, trẻ đẻ non, đẻ thiếu cân có nhiều nguy cơ dễ mắc bệnh, khi mắc thường rất nặng, dễ đưa đến tử vong.

- Ô nhiễm không khí: không khí nhiều bụi dễ gây bệnh. Vùng đông dân cư, đô thị, trường học, nhà trẻ là những nơi dễ lây lan bệnh. Trong các hộ gia đình, khói bếp củi, bếp than, khói thuốc lá cũng là nguy cơ làm tăng nhiễm khuẩn hô hấp ở trẻ em.

Do điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, nhà ở chật chội, tối tăm, điều kiện vệ sinh kém.

- Thời tiết, khí hậu lạnh, đặc biệt là những khi thay đổi thời tiết đột ngột

Câu hỏi gợi ý tìm hiểu bài:

Nguyên nhân trẻ bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính? Những yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của bệnh?

Phản hồi

Gợi ý trả lời:

Do virut và vi khuẩn gây ra. Phần lớn là do virut vì virut có ái lực với đường hô hấp, khả năng lây lan của virut dễ dàng, tỷ lệ người lành mang virut cao, khả năng miễn dịch đối với virut yếu, ngắn.

Vi khuẩn thường gặp: liên cầu, tụ cầu, phế cầu,...

Các vi khuẩn và virut sống ở mũi, họng, gặp điều kiện thuận lợi sẽ gây bệnh.

* Yếu tố thuận lợi cho sự phát triển của bệnh

- Do dinh dưỡng không tốt dẫn đến suy dinh dưỡng, sức đề kháng giảm.

- Ô nhiễm không khí: không khí nhiều bụi dễ gây bệnh. Vùng đông dân cư, đô thị, trường học, nhà trẻ, khói bếp, khói thuốc lá ,.... là nguy cơ làm tăng nhiễm khuẩn hô hấp ở trẻ em.

Do điều kiện sinh hoạt thiếu thốn, nhà ở chật chội, tối tăm, điều kiện vệ sinh kém.

- Thời tiết, khí hậu lạnh, đặc biệt là những khi thay đổi thời tiết đột ngột .

1.3 Triệu chứng

1.3.2 Triệu chứng nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính trên

Chiếm 70 - 80%, diễn biến thường nhẹ, gồm : viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm VA và amidan, viêm tai giữa. Trẻ thường có biểu hiện :

- Sốt nhẹ dưới 38,5^oC, kéo dài vài ngày đến 1 tuần.

- Viêm họng, chảy nước mắt, nước mũi, ho nhẹ.

- Không có biểu hiện khó thở, trẻ vẫn ăn, chơi bình thường.

1.3.3. Triệu chứng nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính dưới

Ít gặp hơn: 20 - 30%, nhưng thường nặng, gồm : viêm thanh quản, viêm thanh khí quản, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi và màng phổi. Trẻ thường có biểu hiện:

- Sốt cao từ 38,5^oC trở lên (ở trẻ sơ sinh hoặc suy dinh dưỡng có thể không sốt hoặc sốt nhẹ).

- Ho có đờm.

- Nhịp thở nhanh, cánh mũi phập phồng, co kéo lồng ngực, tím tái, tình trạng mệt mỏi, bỏ bú, quấy khóc.

Câu hỏi gợi ý tìm hiểu bài:

1- Nêu những triệu chứng khi trẻ nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính trên?

2- Nêu những triệu chứng khi trẻ nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính dưới?

3. Thế nào là thở nhanh? Cách đếm nhịp thở như thế nào?

1.4 Phòng bệnh và điều trị

* Phòng bệnh

- Quản lý thai sản tốt để đảm bảo trẻ không bị đẻ non, đẻ yếu, cân nặng thấp.

- Tiêm phòng đề phòng 6 bệnh: lao, sởi, ho gà, bại liệt, uốn ván, bạch hầu cho trẻ trong năm đầu.

- Chăm sóc nuôi dưỡng trẻ tốt

- Giữ vệ sinh nhà ở, nhà trẻ và lớp mẫu giáo, đảm bảo không khí thoáng mát, có ánh sáng. Đảm bảo vệ sinh cá nhân sạch sẽ.

- Tránh cảm lạnh đột ngột.

- Giáo dục kiến thức cho bà mẹ phát hiện sớm và xử lý đúng các trường hợp mắc, đặc biệt là biết xử lý đúng và kịp thời nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính trên và phát hiện sớm viêm phổi.

- Cách ly, không được đến các nơi tụ họp đông người và có biện pháp phòng bệnh tích cực như giữ vệ sinh mũi họng hằng ngày.

- Luyện tập thường xuyên để có sức đề kháng tốt trước những thay đổi của môi trường, khí hậu và hoàn cảnh sinh hoạt của gia đình, xã hội.

* Điều trị

Thể nhẹ : ho, sốt nhẹ dưới 38,5⁰C, trẻ vẫn ăn, chơi bình thường.

+ Không cần dùng kháng sinh.

+ Chăm sóc tại nhà và điều trị triệu chứng.

Cụ thể: để trẻ nằm nơi thoáng mát, giữ không bị lạnh và gió lùa, quấn tã hoặc mặc quần áo rộng để trẻ dễ thở.

+ Bú mẹ và ăn đủ chất.

+ Uống đủ nước (nước sôi để nguội hoặc nước quả)

+ Thông thoáng mũi họng cho trẻ dễ thở (lau chùi mũi, nhỏ Argyrol 1% vào mũi ngày 2 - 3

Câu hỏi

Nêu những biện pháp phòng bệnh nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính? Khi mắc bệnh cần phải điều trị như thế nào?