Skip navigation

Bệnh khô mắt do thiếu vitamin

GIỚI THIỆU

Bnh khô mắt do thiếu vitamin A là loại bnh do thiếu dinh dưỡng, hay gặp ở trẻ em các nước kém phát triển: châu Á, châu Phi và châu Mỹ La Tinh. Theo Tổ chức Y tế thế giới, hằng năm có khoảng 250 nghìn trẻ em bị mù do bnh này. Ngoài ra, có tới 6 triu trẻ đang bị thiếu vitamin A nhẹ hoặc vừa làm cho trẻ dễ bị cảm nhiễm với các bnh nhiễm khuẩn như ỉa chảy, viêm đường hô hấp.

Ở Viêt Nam, theo điều tra của Vin dinh dưỡng và Vin Bảo v bà mẹ trẻ em, năm 1994, trên 37920 trẻ thì trong đó trẻ quáng gà chiếm 0,05% ; X1B chiếm 0,045% và khô loét giác mạc chiếm 0,005%.

 

                * Lịch sử nghiên cứu

Bệnh khô mắt mà điển hình là chứng quáng gà đã được biết từ rất lâu. Danh y Hypocrate thời cổ đại đã dùng gan động vật để' điểu trị bệnh này.

Ở nước ta vào thế kỷ XIV, Tuệ Tĩnh đã đề cập đến chứng quáng gà và đưa ra phương thuốc có gan lợn hoặc gan dê. Đến thế kỷ XVIII, Hải Thượng Lãn Ông đã mô tả chứng “cam mắt” với các triệu chứng: Trẻ em tóc dựng đứng, bụng òng, ỉa lỏng, mắt quáng gà sợ ánh sáng dẫn đến kéo màng trắng... Trong phép điều trị ông có dùng gan gà trống.

Tuy nhiên, phải đến cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, bệnh khô mắt do thiếu dinh dưỡng và vitamin A mới được nghiên cứu đầy đủ.

Sau này bệnh khô mắt do thiếu vitamin A đã trở thành vấn đề được quan tâm trên toàn thế giới. Hội nghị Quốc tế về thiếu vitamin A (1974) đã phân loại bệnh khô mắt ở các mức độ: quáng gà, khô kết mạc, loét giác mạc, sẹo giác mạc và tổn thương đáy mắt.

 

Nguyên nhân

Vitamin A có nguồn gốc từ thức ăn động vật, có nhiều trong sữa mẹ (đặc biệt là sữa non), sữa bò toàn phần, trứng gà, dầu, bơ, gan động vật và mỡ cá thu.

Tiền vitamin A còn gọi là caroten, có trong thức ăn nguồn gốc thực vật như trong các loại rau lá màu xanh thẫm, quả củ có màu vàng, đỏ. Trong cơ thể, caroten được gan chuyển hóa thành vitamin A. Vitamin A chỉ tan được trong dầu mỡ, nên dù trong thức ăn có nhiều vitamin A mà thiếu dầu mỡ, cơ thể cũng không hấp thu được.

- Nguyên nhân thiếu vitamin A là do trẻ không được bú sữa non và không được nuôi bằng sữa mẹ đầy đủ ; do chế độ ăn sam thiếu các chất dinh dưỡng có nguồn gốc động vật và thực vật, hoặc do ăn thiếu dầu mỡ.

- Ngoài ra, do trẻ bị ỉa chảy cấp kéo dài gây rối loạn hấp thu, hoặc bị bệnh nhiễm khuẩn gây kém ăn.

- Nguyên nhân gây thiếu vitamin A?

     - Nguồn gốc vỉtamin A?

Triệu chứng

- Trẻ biếng ăn, mêt mỏi, chậm lớn.

- Biểu hiện nhẹ (XN): quáng gà do mắt kém thích nghi với bóng tối. Trẻ đi từ bóng tối ra sáng có biểu hiện loạng choạng, vấp ngã.

- Khô mắt, khô màng tiếp hợp, giác mạc (X1A) nên trẻ hay nhắm mắt, sợ ánh sáng.

Nếu không chữa kịp thời ở giai đoạn này bệnh sẽ nặng lên và có biểu hiện sau :

+ Trên kết mạc có những vết màu trắng xám, phủ một chất như bọt xà phòng do kết mạc bị khô, sừng hóa dày lên từng đám và bong vảy gọi là vêt Bi - to (X1B).

+ Khô giác mạc (X2), dấu hiệu giác mạc như sương mù.

+ Loét giác mạc (X3A).

+ Nhuyễn giác mạc (X3B), hoại tử nhanh, mắt bị xẹp.

+ Sẹo giác mạc (XS) gây mù.

Ngoài ra, còn có các biểu hiện thần kinh, da, niêm mạc: da khô ; tóc khô, dễ gãy, đổi màu.

Câu hỏi gợi ý tìm hiểu bài:

- Dấu hiệu trẻ bị bệnh quáng gà là gì?

- Trẻ bị khô mắt, giác mạc sẽ có biểu hiện gì?

Phòng bệnh và điều trị

- Ngay từ khi trẻ có biểu hiện quáng gà cần cho trẻ đến cơ sở y tế khám chữa tích cực để tránh các biến chứng nặng.

- Phòng bệnh :

+ Thực hiện chế độ ăn uống hợp lý: nuôi trẻ bằng sữa mẹ, đặc biệt cho bú sữa non. Ăn sam đủ chất, các thức ăn giàu vitamin A hoặc caroten như gấc, đu đủ chín, rau rền, rau đay, cà rốt, trứng, cá, gà, gan, thịt, lạc, đỗ,...

+ Chú trọng cho trẻ ăn dầu, mỡ hằng ngày.

+ Chăm sóc trẻ bị tiêu chảy hoặc sởi : cho trẻ uống đầy đủ hơn vì các bệnh này dễ gây ra thiếu hụt vitamin A.

+ Cho uống viên nang vitamin A liều cao 200.000 đơn vị, một năm 2 lần cho trẻ từ 6 tháng đến 60 tháng (trẻ dưới 1 năm liều dùng 100.000 đơn vị). Trẻ bị suy dinh dưỡng nặng, sởi, tiêu chảy và viêm nhiễm đường hô hấp là đối tượng được ưu tiên.

Câu hỏi gợi ý tìm hiểu bài:

Biện pháp phòng bệnh khô mắt do thiếu vitamin A?

Made with eXeLearning (New Window)